ایرج افشار، از شخصیت‌های بزرگ ادبی و ایران‌شناسی كشور در هفته گذشته دیده از جهان فروبست. رهبر انقلاب با شنیدن خبر درگذشت وی گفتند: «ایرج افشار ایران‌شناسی برجسته و پركار بود.» متن زیر گفتاری است از دكتر حدادعادل، مشاور عالی رهبر انقلاب در عرصه فرهنگ و رئیس فرهنگستان زبان فارسی كه درباره خصوصیات مرحوم ایرج افشار بیان شده است.

شادروان ایرج افشار بیش از شش دهه در عرصه ایران‌شناسی فعالیت بی‌وقفه داشت. او به هر آنچه به ایران و فرهنگ ایرانی مربوط می‌شد، دلبستگی داشت و این دلبستگی با دانشی عمیق و دقیق همراه بود. ایرج افشار در عین حال كه از غیرت ایرانی سرشار بود از تعصب‌های غیر منطقی به دور بود. او یك كتاب‌شناس و نسخه‌شناس درجه اول بود و سالیان طولانی با مرحوم محمدتقی دانش‌پژوه، آثار بسیاری از گذشتگان را تصحیح كرده و به چاپ رساند.

مرحوم افشار سرزمین ایران را به خوبی می‌شناخت و بسیاری از مناطق دوردست و روستایی و كوهستانی ایران را با پای پیاده طی كرد. او سالیان دراز، مجله راهنمای كتاب را در نقد و معرفی كتاب در ایران منتشر كرد. این مجله در دوره طولانی انتشار خود، مرجع و مأخذ بی‌بدیلی در كتاب‌شناسی ایران بود. همچنین با همكاری دوستان دانشمند خود توانست مجله فرهنگ «ایران‌زمین» را طی سالیان طولانی منتشر كند. این ایران‌شناس، به اسناد تاریخی علاقه فراوان داشت و هر چیز كه نام و نشان و رنگ و بویی از ایران و فرهنگ ایرانی داشت، نزد او عزیز و قابل مطالعه بود.

هیچ‌كس به اندازه مرحوم افشار، ایران‌شناسان غیر ایرانی را نمی‌شناخت و در دهه‌های اخیر، كسی - چه در داخل و چه خارج از ایران- به اندازه او در ایران‌شناسی شناخته‌شده نبود.

آثار منتشرشده توسط او به سیصد جلد می‌رسد و شمار مقالات و یادداشت‌هایی آن مرحوم از چندهزار افزون است. علاقمندان به فرهنگ ایران، سال و ماهی نبود كه از او كتاب یا مقاله‌ای نخوانند و از نوشته‌های او بهره‌ای نبرند. مرحوم افشار قلمی روان و نثری دلپذیر داشت. كتابخانه مركزی دانشگاه تهران یكی از خدمات ماندگار اوست كه در احداث آن نقش مؤثری داشت و ادراه آن طی سالیان طولانی زیر نظر او بود.

وی با نظارت بر موقوفات پدرش دكتر محمود افشار، عواید آن موقوفه را صرف انتشار كتاب‌هایی مربوط به فرهنگ ایران كرد و سالانه مبلغ قابل توجهی به عنوان جایزه به ایران‌شناسان برگزیده ایرانی و غیر ایرانی اعطا می‌كرد.

درگذشت او برای همه دوستداران ایران اندوه‌زا است. از خداوند بزرگ، طلب رحمت و مغفرت، برای این استاد و ایران‌شناس برجسته مسئلت می‌كنیم و فقدان او را به بازماندگان، دوستان، همكاران و شاگردانش تسلیت می‌گوییم.